SERİ : 2020/03/05 TARİH : 22/03/2020
KONU: Kısa Çalışma Ödeneği
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ HAKKINDA DUYURU
COVID-19 nedeniyle kısa çalışma uygulamasının nasıl yapılacağı ile ilgili duyuru Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) internet sitesinde yayımlanmıştır. Söz konusu duyuruda; Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işverenin; buna ilişkin kanıtlarla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren listeyi bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvurusu yapabileceği belirtilmektedir. Firmalarımıza yön vermesi bakımından sıkça gelen sorulardan yola çıkılarak, 20.03.2020 tarihli ve SERİ:2020/03/04 nolu Sirkülerimizde belirtilen hususlara ilave olarak, aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür. Ancak bu açıklamaların bir kısmı yorum mahiyetinde olup; ayrıntılar süreç içerisinde ilgili Kamu Kurumları tarafından detaylandırılacaktır. Kısa Çalışma uygulaması yapmak isteyen işverenlerimizin öncelikli olarak yapmaları gereken, gerekli bilgi ve belgelerle birlikte, (Örn. Gaziantep için kisacalisma.gaziantep@iskur.gov.tr) elektronik başvurularını yapmalarıdır. Başvuruların hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için koronavirüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır.
Kanıtlayıcı belgeler neler olabilir?
• İşyeri çalışanlarından en az birine COVID-19 tanısı konmuş olması,
• Varsa işyeri İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu veya işyeri hekimi tarafından işverene bildirilen bir tavsiye kararının bulunması,
• Sağlık nedeni ile riskli grupta olduğu değerlendirilen işçilerden, idari izinli veya raporlu olanların sayı ve nitelik itibari ile işyerindeki faaliyeti/üretimi önemli ölçüde sekteye uğrattığına yönelik bilgi-belgeler,
• Sipariş iptalleri,
• Üretimi aksatacak ölçüde, hammadde temininde güçlük çekildiğine ilişkin bilgibelgeler vb. olabileceği değerlendirilmektedir. Ayrıntılar, süreç içerisinde netleşecektir.
Kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin listede hangi işçiler olacaktır?
• İşçiler açısından yararlanma şartlarına ilişkin yeni bir düzenlemeye gidilmediği sürece, kısa çalışma ödeneğinden kısa çalışmaya başlanacak tarihten önceki üç yıl içinde 600 prim ödeme günü olan işçilerden, son 120 gündür hizmet akdine tabi olarak çalışanlar yararlanabilecektir. Son 120 gün içeresinde, toplam 120 gün prim ödeme gün şartı bulunmamakta, bu sürede sigortalı olunması yeterli sayılmaktadır.
• Son 3 yılın veya 120 günün başvuruya konu işyerinde geçmesi de şart değildir. Başvuru yapılan işyerinde üç yıldan veya 120 günden kısa süreli çalışan işçilerden, e-devlet üzerinden alınmış hizmet dökümü istenerek, gerekli prim ödeme günlerinin olup olmadığı kontrol edilebilecektir.
İş Müfettişlerince uygunluk tespiti nasıl yapılacaktır?
• Tüm incelemeler mahalline gidilmeksizin sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir.
• İnceleme sürecinde başvuru evraklarında eksiklik olduğunun değerlendirilmesi halinde, ivedilikle işverenler ile irtibata geçilerek, söz konusu eksik evrakların elektronik ortamda intikal ettirilmesi istenecek ve inceleme evrak bazında ivedilikle tamamlanacaktır.
• İşverenlerin yönetimsel kararları çerçevesinde faaliyeti durdurulan veya azaltılan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde ise, durumu ortaya koyacak ilgili belgeler yeterli olacaktır. Buna ilişkin olarak Şirket Yönetim kurulu kararı veya şahıs işletmesi ise bu yönde alınmış bir karar olmalıdır.
• Uygunluk tespitine ilişkin olarak İş Müfettişlerince rapor niteliğinde yazı düzenlenerek İŞKUR İl Müdürlüklerine Kep adresi üzerinden elektronik ortamda gönderilecektir.
• Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından faaliyeti durdurulan sektör veya işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde, işyerlerinin sadece bu kapsamda olup olmadığına ilişkin belgeler yeterli olacaktır. Sektör ve faaliyet konusu ile ilgili SGK kayıtları esas alınacaktır. Tereddüt olması durumunda, buna ilişkin olarak faaliyet belgesi, açılış yoklama fişi vb. faaliyet konusunu belirtilen belgeler müracaata eklenebileceği değerlendirilmektedir.
• İşyeri faaliyetinin durdurulması yönünde karar almaya yetkili herhangi bir kamu kurumu tarafından faaliyetin durdurulduğuna ilişkin belge bu mahiyette alacaktır. Ancak faaliyet geçici bir süreliğine durdurulmuş ise kısa çalışma süresi de bu sürenin sonunda kendiliğinden sona erecektir.
İş Müfettişlerince yapılan denetim, uygulamanın başlamasına onay verme mahiyetinde olmayıp, uygunluğun incelenmesine yönelik olacaktır. Gerekli bilgi ve belgelerin başvuru esnasında ibrazı şartı ile başvurunun sonuçları beklenmeden, faaliyetin durdurulduğu tarih itibari ile kısa çalışma uygulamasına başlanabilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneği Ne Zaman Başlayacaktır?
Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işverenlere başvurularının sonucu, elektronik posta yoluyla taleplerini gönderdikleri adrese yapılacaktır. Talebi uygun bulunan işverenler, İŞKUR tarafından bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek başvuru yaptıkları İŞKUR biriminin elektronik posta adresine göndereceklerdir. Ödemeler Ne Zaman Nasıl Yapılacaktır? Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenecektir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir. Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenecektir.
Diğer Hususlar Nelerdir?
• Başvuru, SGK işyeri sicil numarası esas alınmak suretiyle her bir işyeri ayrı ayrı yapılacaktır.
• Kısa çalışma ödeneğinin uygun bulunması ile ödenek, zorlayıcı sebepler dolayısı ile işverenin yarım ücret ödenmesi yükümlülüğünü düzenleyen 4857 sayılı İş Kanununun 24 ve 40. maddelerinde belirtilen bir haftalık süreden sonra başlayacaktır. Bu ilk hafta yarım ücret ile bu ücrete isabet eden sosyal sigorta prim ve gelir vergisi yükümlülüğü işverende olacaktır.
• Uygun bulunan Kısa Çalışma Ödeneği, işçilere ilanen veya yazılı olarak duyurulacaktır.
• Kısa çalışma ödeneği alanların yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silahaltına alınması veya herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması durumunu veya sağlık raporunun başlama ve bitiş tarihleri İŞKUR’a bildirecektir.
• Uygunluk tespitine konu olan toplam çalışan sayısının değişmesi (işçi giriş/çıkışı) halinde gerekçesi ile birlikte 10 gün içinde İŞKUR’a bildirecektir.
• İşyerinin faaliyet alanının belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarının esas alınacaktır.
• Kısa çalışma süresi işçiler açısından yıllık izin, kıdem ve ihbar sürelerinin hesabında dikkate alınacaktır.
• Kısa çalışma sürelerine isabet eden günler için SGK prim ve stopaj ödenmeyecektir. Ancak kısa çalışma ödeneği ile işçinin tam çalışması halinde aynı süre için hak edeceği çıplak net ücret arasındaki fark kadar işverence yapılacak ilave ödemeler, atıfet (yardım) mukabili kabul edilmeli ve günsüz olarak (Eksik gün nedeni 18- Kısa Çalışma Ödeneği seçilerek) Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeli ve bu ödemelerden ayrıca gelir vergisi kesilmelidir.
• 4857 sayılı İş Kanununun 14. maddesi kapsamında esnek çalışma/evden çalışma şeklinde çalışanların, bu şekilde çalışmaya devam ettikleri sürelerde kısa çalışma ödeneğinden faydalandırılmamaları gerekecektir.
• Kısa çalışma ödeneği alan işçiler için bu süre boyunca uzun vadeli sigorta kolları ile iş kazası meslek hastalığı primi yatmayacak; sadece genel sağlık sigortası primi (İŞKUR tarafından) ödenecektir.
• Kısa çalışma süreleri, Cumhurbaşkanlığınca aksi yönde bir karar alınmadığı sürece, işçinin işsizlik süresinden düşülecektir.
• Kısa çalışma süresi 3 aya kadar uygulanacak, bu sürenin tam 3 ay olması zorunlu olmadığı gibi işveren altı işgünü önceden işçilere ve İŞKUR’a bilgi vermek kaydıyla normal faaliyete başlamaya karar verebilecektir.
• Uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin değiştirilmesine ve/veya işyerinde uygulanan kısa çalışma süresinin arttırılmasına yönelik işveren talepleri, yeni başvuru olarak değerlendirilecektir.
• Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemeyecektir.
Detaylı bilgilere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/genel-bilgiler/
Bülent KONCA İsmail OTLUBEL Mehmet DEMİR
Yeminli Mali Müşavir SGK E. Başmüfettişi Yeminli Mali Müşavir
