SERİ : 2020/01/41 TARİH :01/06/2020
KONU : SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA İSTİSNA UYGULAMASI
Serbest Meslek Kazançlarında İstisna Uygulaması ve İstisnanın Sınırı:
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun 18. Maddesinde Serbest Meslek Kazançlarında (müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı, mucitler ve bunların kanuni mirasçılarına ait eserlerin satışı, devri ve kiralanması suretiyle elde ettiği gelirlere ilişkin) istisna hükmü yer almaktadır.
07.12.2019 tarih ve 30971 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 7194 Sayılı Kanunla G.V. Kanunun 18. Maddesine yapılan ek fıkra ile “bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103. Maddede yer alan tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar istisna hükümlerinden yararlanamayacağı ve bu durumda olanların 94. Madde gereği tevkifat yapma yükümlülüğünün olmadığı” hüküm altına alınarak sınırlama getirilmiştir.
27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı Resmi Gazete ile yayınlanan 311 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği (II. Bölüm) ile bu maddeye ilişkin uygulama esasları belirlenmiştir. Buna göre;
(1) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmayan kazançlar gelir vergisinden istisna tutulmuştur. Dolayısıyla bu kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek olup diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecektir. İstisna tutarı içinde kalan kazançlar üzerinden tevkif suretiyle ödenen vergiler nihai vergi olacaktır.
(2) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların devamlı veya arızi olarak elde edilmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.
(3) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşan kazançlar için istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.
(4) Söz konusu istisna tutarının aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibariyle belirlenecek ve 18 inci madde kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. (Örneğin 2020 Yılında madde kapsamında geliri 600.000,00 TL’yi aşması halinde söz konusu gelirler 2020 Yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilecektir.)
(5) İstisnadan faydalanılıp faydalanılamayacağı yılsonu itibarıyla belirleneceğinden, istisnadan faydalanamayan (bu madde kapsamındaki gelirleri 2020 Yılı için 600.000,00 TL’yi geçen) mükelleflerin geçici vergi beyannamesi verme zorunluluğu bulunmamaktadır.
(6) Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı Kanunun 68 inci maddesinde sayılan mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olarak yapılan giderler, yıllık beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır. Söz konusu giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
(7) Yıllık beyanname verilmesi durumunda, 193 sayılı Kanunun 89’uncu maddesinde yer alan şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, sponsorluk harcamaları ve engellilik indirimi ile anılan madde ve ilgili kanunlarında indirim konusu yapılabileceği düzenlenmiş bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkün olacaktır.
(8) Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesine göre yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.
(9) 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibariyle her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecektir. İlgili takvim yılında istisnadan yararlanılamaması sonraki yıllarda istisnadan yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir.
(10) G.V. Kanunun 18. maddesi kapsamında elde edilen kazançların, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan faydalanmasa dahi, yıl içinde yapılacak olan tevkifat uygulamasına engel teşkil etmeyecektir. Söz konusu kazançları üzerinden G.V. Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinin (a) alt bendi uyarınca (2020 Yılı için %17) tevkifat yapılacaktır.
(11) Gelir Vergisi tevkifatı açısından serbest meslek kazancının devamlı ya da arızi olarak yapılmış olmasının bir önemi bulunmamaktadır.
(12) G.V. Kanununun 18. Maddesine göre istisnadan faydalanamayan mükelleflerin aynı kanunun 94. Madde kapsamındaki ücret ve kira gibi ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapma zorunlulukları bulunmamaktadır.
(13) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerde bulunan ve eserlerini kısmen veya tamamen aynı Kanunun 94’üncü maddesinde belirtilenler (tevkifat yapmak zorunda olan kişi ve kurumlar) dışındakilere teslim eden serbest meslek erbabı; defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenlemeleri zorunludur.
(14) Gelirleri sadece 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen türdeki faaliyetlerden oluşan ve eserlerini sadece aynı Kanunun 94 üncü maddesinde belirtilen kişi ve kurumlara (tevkifat yapma zorunluluğu bulunanlara) teslim eden serbest meslek erbabından isteyenlerin;
Yıl içindeki kazançlarının toplamının 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesinin dördüncü gelir diliminde yer alan (2020 yılı için 600.000 TL) tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve belge düzenleme zorunlulukları kaldırılmıştır.
(15) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerinin yanı sıra başkaca faaliyetleri nedeniyle serbest meslek kazancı mükellefiyeti bulunanların, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmaktadır.
(16) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen türden faaliyetleri arızi olarak yapanların, defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve tutma ile belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.
(17) 193 sayılı G.V. Kanunun 18 inci maddesi kapsamında elde edilen kazançların, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşması nedeniyle istisnadan faydalanılamayacak olması, defter tutma ve belge düzenleme yükümlülüğünde bir değişiklik yaratmayacaktır.
(18) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında faaliyette bulunan ve serbest meslek makbuzu düzenleme zorunluluğu bulunmayanlardan alınan eserlere ilişkin yapılan ödemelerin gider pusulası imzalatılmak suretiyle tevsik edilmesi mümkün bulunmaktadır.
(19) 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında kazanç elde eden mükelleflerin, kendilerine düzenlenen gider pusulalarını ve bu faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mal ve giderlerine ilişkin belgelerini, 213 sayılı Kanunda öngörülen süre boyunca saklamaları gerekmektedir.
Hasip TAMER Bülent KONCA Mehmet DEMİR
Vergi Bölüm Başkanı Yeminli Mali Müşavir Yeminli Mali Müşavir
